Afval kan je verwerken … een verlies verwerk je niet
Het is nu toch al 5 jaar geleden, of noem maar een getal. Heb je het nu nog niet verwerkt? Je hebt nu toch een nieuwe vriend en je hebt je kinderen toch nog? Het leven gaat voor iedereen door, maar voor degene die iemand verloren heeft blijft die lege plek en het verdriet.
Afval kan je verwerken, een verlies verwerk je niet. De tijd heelt ook geen wonden, maar de tijd gaat wel door. De pieken en dalen komen met de tijd wat minder vaak voor, maar ze blijven komen in je leven als iemand doodgaat. Wat kan jij doen om iemand te steunen die een geliefde heeft verloren.
Al sinds het overlijden van mijn vriend in 2013 (vader van mijn drie kinderen), maak ik onderdeel uit van een weduwegroep. Regelmatig posten wij onze goede en minder goede ervaringen. Ze hebben het niet makkelijk, deze weduwes. Mensen weten vaak niet wat ze kunnen doen. Dood is nog steeds geen onderdeel van het leven van de meeste mensen (gelukkig maar), we hebben de neiging het het liefst weg te stoppen, te doen alsof het niet bestaat. Maar verlies en verdriet hoort bij het leven en het verdient je aandacht.
Ik heb deze groep van lotgenoten gevraagd samen met mij een lijst met tips op te stellen, zodat jij ook weet wat je zou kunnen betekenen voor iemand die een verlies heeft meegemaakt. Dat is waardevol, je kan veel meer steun bieden dan je misschien denkt. Of misschien helpt het jou om aan te geven wat jij nodig hebt in tijd van rouw. Ik hoop dat jij dit in je netwerk wilt delen.
• Het is fijn als jij het verlies durft te benoemen, noem de naam van de overledene. Help haar of hem zich zo minder alleen te voelen, doordat zij/hij weet dat het jou ook bezighoudt;
• Ook al is het jaren geleden, blijf vragen hoe het gaat. En wees niet bang als er bij het antwoord tranen komen. Je hoeft niet te troosten, het is al goed dat je er voor diegene bent. Besef dat verjaardagen en feestdagen, familiebijeenkomsten en feestjes extra moeilijk blijven voor wie een verlies heeft meegemaakt;
• Benoem je herinneringen aan de overledene, zo hoort hij of zij er toch nog bij, doe dit niet alleen naar volwassenen maar ook naar kinderen die hun vader of moeder, zus of broer verloren hebben;
• Denk niet dat je verdriet en pijn oproept door de naam van de overledene te noemen, de achtergeblevene denkt er toch ieder moment aan. Ook kinderen denken er ieder moment aan ook al lijken ze vrolijk. De pijn is er altijd. Je helpt de ander juist door het benoemen het beter te dragen;
• Bied aan een keer te koken. Het vergt heel veel van iemand in rouw om voor zichzelf te zorgen, zeker als er ook kinderen verzorgd moeten worden. Jij zelf bent misschien al moe, maar ga er maar van uit dat de achtergeblevene waarschijnlijk uitgeput is. Ook ongevraagd kan je een pannetje eten of soep brengen;
• Als je een kaart stuurt, denk goed na wat zou jij willen lezen als je zelf een verlies hebt meegemaakt. Stuur dus alleen persoonlijk geschreven kaarten. Een weduwe(naar) voelt zich dan gezien en een stukje minder alleen;
• Nodig iemand die alleen is een keer uit om bij je te komen eten of neem diegene mee uit eten, misschien wil ze ook graag opgehaald en thuisgebracht worden;
• Zeg het ook eerlijk, als je niet weet wat te zeggen, of zeg alleen dat je meeleeft met diegene;
• Zeg nooit dat je het je kunt voorstellen hoe het is, want dat kan je niet als je het niet zelf hebt meegemaakt. Je kunt wel zeggen dat je je slechts een beetje kunt voorstellen;
• Laat gerust stilte vallen en geef ruimte om over de overledene te praten en te huilen;
• Zeg niet: je kunt me altijd bellen, maar biedt concrete hulp aan. Mensen in rouw zijn vaak te moe om hulp te vragen en staan in een soort overlevingsstand. Bijvoorbeeld: ik kom volgende week klusjes voor je doen en ik heb 3 uur voor je en jij mag een lijstje met klusjes opstellen;
• Ken je een moeder of vader met kleine kinderen, vraag of ze wil dat je de kinderen even meeneemt of samen wat leuks wil gaan doen of even op de kinderen kunt oppassen. Je voorstel hoeft niet iets groots te zijn, even wandelen, koffiedrinken, naar de film, winkelen ed;
• Stuur een kaartje op de geboortedag en sterfdag van de overledene of vraag of hij of zij wil dat je komt; Maar besef ook dat de dagen, weken naar de sterfdatum toe vaak voor de achtergeblevene zwaarder zijn dan de dag zijn. Laat ook dan van je horen.
• Besef dat ook al heeft iemand een nieuwe liefde gevonden, de pijn van het verlies wordt er niet minder om, soms juist meer. Het zijn twee processen die dan naast elkaar lopen, liefde en verlies.
• In de eerste maanden na overlijden komt er meestal nog veel bezoek, maar na verloop van tijd gaat ieder door met zijn/haar leven en komt er weinig tot geen bezoek meer bij de weduwe/weduwnaar. Terwijl bij weduwes/weduwnaren het dan vaak het zwaarst hebben. Het leven van andere mensen gaat door, maar bij de achtergeblevene is het stil. Rouw is niet na 1 of een paar jaar afgelopen, het is een jarenlang proces. Dus blijf graag komen.
• En ten slotte: besef dat er niets zo intensief en rauw is als rouw. Alle steun is daarom welkom, ook al is het iets kleins wat je doet of ben je alleen aanwezig.
Wil je dit delen in je netwerk? Misschien ken je zelf niet iemand, maar kent een kennis van jou iemand die een verlies heeft meegemaakt. Laten we samen de wereld nog een beetje fijner maken. Alvast hartelijke dank voor je lieve steun.